De dijk voldoet aan de veiligheidsdoelen en eisen vanuit beheer

Voor deze doelstelling wordt er een reflectie gegeven op het aspect veiligheid van de dijk, een veilige uitvoering van de werkzaamheden en de beheeraspecten: onderhoudbaarheid en controleerbaarheid plus de toetsbaarheid en validatie van de methode.

Veiligheid

Het aspect veiligheid is tweeledig: enerzijds wordt bedoeld de veiligheid van de dijken en anderzijds dat de realisatie hiervan op een veilige manier moet gebeuren.

Bij de veiligheid van de dijk gaat het om een combinatie van een veilig ontwerp dat voldoet zowel aan de waterveiligheidsnormen zoals vastgelegd in de Waterwet, als dat deze moet voldoen aan de eisen van het beheer zoals vastgelegd in de Basisspecificatie Primaire Waterkeringen.

Het Voorkeursalternatief voldoet aan de waterveiligheidsnormen zoals vastgelegd in de Waterwet, behalve op de plekken waar de beslisboom piping is toegepast. Op deze locaties is de versterking uitgesteld omdat voorzien wordt dat deze plekken in de toekomst op basis van de inzichten die nu en in de komende jaren worden opgedaan de locaties gaan voldoen. Bij de volgende wettelijke beoordelingsronde, in 2035, wordt opnieuw bezien of de kering voldoet aan de norm. Als in 2035 blijkt dat de kering toch niet voldoet aan de norm, moet alsnog een versterking plaatsvinden om voor 2050 te voldoen aan de wettelijke normering.

De uitwerking van de veiligheidsopgave en de beheeropgave is gedaan op basis van de Basisspecificatie Primaire Waterkeringen.

Wat betreft veiligheid op het werk is er onderscheid te maken in de wijze van realisatie. De realisatie van een dijkversterking vraagt om de inzet van zwaar materieel bij de verplaatsing van grond en het aanbrengen van de constructies. Bij het realiseren van constructies (locatie 1 en 6), afhankelijk van de innovaties, worden mogelijk kranen met lange gieken ingezet waaraan zware trilblokken, boren of grondmengers hangen. Daarbij komen grote krachten vrij die door de standzekerheid en sterkte van de kranen in bedwang worden gehouden. Het is daarom van belang dat tijdens de uitvoering veel aandacht uitgaat naar het veilig werken op de bouwplaats. Binnen het Programma Sterke Lekdijk vinden we dit een belangrijk thema en worden hier acties op genomen zoals het regelmatig doen van ‘safety-walks’ met de aannemer.

Bij de voorlandverbetering (locatie 4) en de beheeropgave zal er sprake zijn van een grote hoeveelheden grondtransport, ‘per as’ en/of over het water. Het laden en lossen met behulp van zware grondverzetmachines samen met de verkeersbewegingen van zwaarbeladen dumpers vormen ook een veiligheidsrisico. Hiervoor worden onder andere verkeersmaatregelen genomen.

Voor Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden betekent veiligheid in projecten het implementeren van veiligheid en gezondheid als integraal onderdeel van de gehele levensduur, vanaf het opstarten van het project tot aan de sloop van het object. Daarbij is het niet alleen belangrijk om te voldoen aan de verplichte wet- en regelgeving, maar ook om veiligheid een prominente plaats binnen een project te geven en bewuste keuzes te maken. Binnen de dijkversterking Irenesluis – Culemborgse Veer is de veiligheid gewaarborgd door middel van een Veiligheid & Gezondheidsplan (V&G-plan). Met dit plan wordt per projectfase (verkenning, planuitwerking, realisatie) een expliciete invulling gegeven aan de taken en verantwoordelijkheden gerelateerd aan veiligheid. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft een duidelijke ambitie geformuleerd voor het project Sterke Lekdijk op het gebied van veiligheid:

Veiligheid is bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden een onderdeel van het dagelijks werk en is een belangrijk criterium bij alle keuzes in het project.

Onderhoudbaarheid en controleerbaarheid

Verticale constructies scoren doorgaans slecht op controleerbaarheid (locatie 1 en 6). Bij het aanbrengen verdwijnen zij uit zicht om –in de praktijk– nooit of pas bij vervanging op het einde van hun levensduur weer boven te komen (voor innovaties staat dit nog niet vast). Dit kan ook worden gezien als een voordeel: naar de meeste ondergrondse oplossingen hoeft nooit meer te worden omgekeken. Daarom is de onderhoudsinspanning voor ondergrondse oplossingen relatief klein in verhouding tot grondoplossingen (regelmatig maaien, taludherstel, etc.). Nadeel is dat de reststerkte van de maatregelen na verloop van jaren niet in beeld kan worden gebracht zonder kostbaar onderzoek. De voorlandverbetering (locatie 4) is goed onderhoudbaar en controleerbaar voor en na een hoogwatersituatie.

Toetsbaarheid en validatie van de methode

Voor de constructies staat het nog niet vast of dit traditionele damwanden of innovatieve oplossingen worden. Deze keuze wordt in de Planuitwerkingsfase gemaakt. Voor innovatieve oplossingen geldt dat er meestal nader onderzoek en praktijkproeven nodig zijn om de wijze waarop zij ingrijpen in het faalmechanisme, te valideren en te toetsen aan de opgave. Voor de verplichte toetsing op veiligheid zijn dergelijke controles complex en duur. Indien gekozen wordt voor een innovatieve oplossing zal dit om extra inspanning vragen van de innovatiepartner bij ontwerp en aanleg, maar ook van beheer tijdens de levensduur van de oplossing. Dit geldt ook voor de voorlandverbetering, ongeacht of deze gerealiseerd wordt met een klei-inkassing of bentonietmat.